امین صادقپور - همانطور که میدانید، بیستم خرداد در تقویم کشورمان روز جهانی صنایع دستی نامگذاری شده است. از زمانی که بشر آفریده شد، صنایع دستی همواره با او بوده است.
زمانی که هنوز علم، فناوری، دستگاهها و پیشرفتهای صنعتی وجود نداشت، بشر مجبور بود با دستان خود و با استفاده از مواد در دسترسش، وسایل ضروری را بسازد.
امروز قرار است شما را به شهر تاریخی بیرجند، مرکز استان پهناور و زیبای خراسان جنوبی، ببریم و با یکی از قدیمیترین صنایع دستی این شهرستان که نامش ترکهبافی است آشنا کنیم.
ترکهبافی یکی از صنایع دستی زیبایی است که اهالی استان خراسان جنوبی در بیشتر مناطق بهویژه روستاهای کوهپایهای رشتهکوه باقران در شهرستان بیرجند به تولید آن مشغولاند.
ترکهبافی در معنای عام به ساخت انواع ظروف با استفاده از شاخههای نازک و باریک درختان و درختچهها گفته میشود.
در این هنر دستی زیبا از ترکههای انواع بید: سرخبید (مینای قرمز)، بید رودی و سافترگ (بادام کوهی) استفاده میکنند. ابزار کار این رشته بسیار ساده و در حد یک چاقوست.
از تولیدات ترکهبافی میتوان به انواع سبد اشاره کرد از جمله: سبد آبکش برنج، سبد میوه و گل، سبدهای ویژهی شستن سبزی و میوه و خشک کردن آنها، سبد حمل بار و جای خوراک حیوانات اهلی.
مراحل کار به این شکل است که پس از جداسازی شاخههای (ترکهها و سافتها) مورد نظر از دو نوع درخت بید (مینای قرمز و بید رودی) و درختچه سافترگ (بادام کوهی)، آنها را از هر گونه برگ و اضافیها پاک و بر حسب طول و قطر دستهبندی میکنند تا برای تولید وسیلهی موردنیاز آماده باشند.
در صورت استفاده از ترکههای قدیمی و انعطافناپذیر، آنها را چند روز در آب خیس میکنند تا بهخوبی نرم شوند.
هنر ترکهبافی استان خراسان جنوبی با شمارهی ۸۱۳ در فهرست آثار ناملموس ملی ثبت شده است.